Zaburzenie odżywiania pojawia się wtedy, gdy jedzenie i masa ciała stają się centralnymi obiektami zainteresowania, temu podporządkowana jest cała aktywność jednostki.
Do najczęściej spotykanych w praktyce klinicznej zaburzeń odżywiania należą:
- Anoreksja - celowe dążenie do utraty wagi, związane z lękiem przed otyłością i utratą kontroli nad impulsem jedzenia. Polega na postępującym ograniczaniu ilości spożywanych pokarmów, obsesyjnym myśleniu o jedzeniu i silnej presji na bycie doskonałym w różnych aspektach życia, nie tylko w zakresie własnego wyglądu i wagi ciała, ale także w sferze edukacji, pracy zawodowej czy relacjach interpersonalnych.
- Bulimia - napady żarłoczności polegające na spożywaniu w krótkim czasie ogromnej ilości wysokokalorycznego pożywienia, a następnie przeczyszczaniu się lub stosowaniu intensywnych ćwiczeń fizycznych. Charakterystyczne jest poczucie winy spowodowane objadaniem się i chęć uzyskania ulgi poprzez pozbycie się pokarmu. Bulimii często towarzyszy niska samoocena, obniżony nastrój, niechęć do działania i poczucie braku sprawczości.
- Kompulsywne objadanie się - wiąże się z nadmiernym spożywaniem kalorycznych pokarmów, częstym stosowaniem różnorakich diet odchudzających, powstrzymywaniem się od jedzenia w obecności innych osób, wycofywaniem się z życia towarzyskiego, postępującym zmęczeniem i brakiem energii. Osoba systematycznie przybiera na wadze i staje się otyła. Często towarzyszy temu zły stan psychiczny wynikający z braku kontroli nad jedzeniem i przyrostem masy ciała. Osoby cierpiące na to zaburzenie nieprawidłowo interpretują bodźce płynące z własnego ciała, mylą emocje z głodem. W wyniku tego każde napięcie emocjonalne, a nawet przyjemne emocjonalnie wydarzenie, staje się powodem sięgania po jedzenie.
Celem terapii zaburzeń odżywiania jest przywrócenie lub wyrobienie prawidłowych nawyków żywieniowych, a przede wszystkim zmiana funkcjonowania psychicznego. W ramach terapii zaburzeń odżywiania kluczowa jest nauka rozpoznawania przez pacjenta własnych emocji i potrzeb oraz adekwatne ich zaspokajanie. W terapii zaburzeń odżywiania pracuje się także nad konstruktywnym i skutecznym komunikowaniem się z innymi ludźmi, wyłączającym konieczność wykorzystywania objawów choroby do uzyskania wsparcia oraz współpracą, samodzielnością, kontrolą czy swobodą w podejmowaniu decyzji.
W ramach terapii zaburzeń odżywiania wskazana jest terapia kompleksowa, umożliwiająca korzystanie z porad lekarza, psychoterapeuty i dietetyka. Najlepsze rezultaty, zwłaszcza wobec pacjentów młodszych, daje również praca z całą rodziną. Terapia pacjentów z zaburzeniami jedzenia jest kilkuetapowa i dotyczy takich aspektów jak m.in.: konfrontacja z problemem, czyli obrazem i konsekwencjami zaburzenia odżywiania, podjęcie świadomej decyzji o zmianie dotychczasowych zachowań żywieniowych, uczenie się prawidłowych nawyków żywieniowych i utrzymywania względnie stałej masy ciała, uświadamianie sobie psychologicznego podłoża zaburzenia, nabywanie wiedzy i umiejętności pozwalających na lepsze funkcjonowanie psychiczne i społeczne.